マクスウェル方程式 (4回目)
2025/12/31(水)
マクスウェル方程式 (4回目)
(Maxwell)(Electro magnetics)
■ 電磁場テンソルからマクスウェル方程式を導く(その他)
▼ レビ・チビタ記号(Levi-Civita)
εijk… = { 1 (123…の)偶置換, -1 (123…の)奇置換, 0 その他 }
εijk の場合33 = 27通り
ε123 = ε231 = ε312 = 1
ε132 = ε213 = ε321 = -1
ε111 = ε112 = ε113 = ε121 = ε122 = ε131 = ε133 = 0
ε211 = ε212 = ε221 = ε222 = ε223 = ε232 = ε233 = 0
ε311 = ε313 = ε322 = ε323 = ε331 = ε332 = ε333 = 0
3+3+21 = 27通り
つまり
i,j,kのすべてが異なる数でなければ0
例
A = (A1, A2, A3)
B = (B1, B2, B3)
ε1jk AjBk = ε123 A2B3 + ε132 A3B2
▼ レビ・チビタ記号でrot
εijkAjBk
= (ε1jk AjBk , ε2jk AjBk , ε3jk AjBk)
= (ε123 A2B3+ε132 A3B2, ε231 A3B1+ε213 A1B3, ε312 A1B2+ε321 A2B1)
= (A2B3 - A3B2, A3B1 - A1B3, A1B2 - A2B1)
= A×B
▽ = (∂/∂1, ∂/∂2, ∂/∂3) = ∂/∂i ≡ ∂i
rotA = ▽×A = εijk∂jAk
■ 電磁場テンソルからマクスウェル方程式へ
▼ マクスウェル方程式
rotE + ∂B/∂t = 0 … ファラデーの誘導法則
rotB - ε0μ0∂E/∂t = μ0j … (アンペール・マクスウェルの法則)
divE = ρ/ε0 … (ガウスの法則)
divB = 0 … (湧出しなし)
▼ 電磁場テンソル
c :真空中の光速度(m/s)[c = 1/√(ε0μ0)導出略]
jμ = (j0, j1, j2, j3) = (cρ, j)
∂μ = {(1/c)(∂/∂t), ∇}
∂μ = ημν∂μ = {-(1/c)(∂/∂t), ∇}
Fμν = ∂μAν - ∂νAμ
=
|0 Ex/c Ey/c Ez/c|
|-Ex/c 0 Bz -By |
|-Ey/c -Bz 0 Bx |
|-Ez/c By -Bx 0 |
Fμν =
|0 -Ex/c -Ey/c -Ez/c|
|Ex/c 0 Bz -By |
|Ey/c -Bz 0 Bx |
|Ez/c By -Bx 0 |
F0i = -Fi0 = -F0i = Fi0 = Ei/c
特殊相対論的マクスウェル方程式
∂ν(∂μAν - ∂νAμ) = μ0jμ
または
∂νFμν = μ0jμ
Fμνλ ≡∂μFνλ + ∂νFλμ + ∂λFμν = 0
▼ 電磁場テンソルからマクスウェル方程式2式へ
i = 1
Bi = (1/2)εijkFjk
= (1/2)
(ε123F23 + ε132F32
,ε231F31 + ε213F13
,ε312F12 + ε321F21)
= (1/2)(Bx + Bx, By + By, Bz + Bz)
= (Bx, By, Bz)
Fij = Fij = εijkBk
=
| 0 Bz -By |
| -Bz 0 Bx |
| By -Bx 0 |
μ,ν,λ = {0, 1, 2, 3}
i ,j ,k = {1, 2, 3}
F0i = -Fi0 = -F0i = Fi0 = Ei/c
∂νF0ν =∂jF0j =∂j(Ej/c) = ▽・(E/c) = divE/c = μ0j0 = μ0cρ
divE = μ0c2ρ = ρ/ε0
divE = ρ/ε0 … (ガウスの法則)
rotA = ▽×A = εijk∂jAk
∂0Fi0 = (1/c)(∂/∂t)(-Ei/c) = (1/c2)(∂E/∂t)
∂jFij =∂jεijkBk =εijk∂jBk = rotB
∂νFiν = rotB - (1/c2)(∂E/∂t) = μ0ji = μ0j
rotB - ε0μ0∂E/∂t = μ0j … (アンペール・マクスウェルの法則)
▼ 電磁場テンソルからマクスウェル方程式残り2式へ
Fμνλ ≡∂μFνλ + ∂νFλμ + ∂λFμν = 0
εijkF0jk = 0
εijkFijk = 0
Fjk = -Fkj
F0i = -Fi0
εijkF0jk = εijk(∂0Fjk + ∂jFk0 + ∂kF0j)
= {ε123(∂0F23 + ∂2F30 + ∂3F02)
, ε231(∂0F31 + ∂3F10 + ∂1F03)
, ε312(∂0F12 + ∂1F20 + ∂2F01)}
= (∂0Bx + ∂2Ez/c - ∂3Ey/c
, ∂0By + ∂3Ex/c - ∂1Ez/c
, ∂0Bz + ∂1Ey/c - ∂2Ex/c)
= (1/c)(∂B/∂t) + ∇×E/c = 0
rotE + ∂B/∂t = 0 … ファラデーの誘導法則
εijkFijk = εijk(∂iFjk + ∂jFki + ∂kFij)
= ε123(∂1F23 + ∂2F31 + ∂3F12)
+ ε231(∂2F31 + ∂3F12 + ∂1F23)
+ ε312(∂3F12 + ∂1F23 + ∂2F31)
= 3ε123(∂1F23 + ∂2F31 + ∂3F12)
= 3(∂1Bx + ∂2By + ∂3Bz)
= 3∇・B = 3divB = 0
divB = 0 … (湧出しなし)
■ 結果
▼ 2式
∂νFμν = μ0jμ
より
rotB - ε0μ0∂E/∂t = μ0j … (アンペール・マクスウェルの法則)
divE = ρ/ε0 … (ガウスの法則)
▼ 2式
Fμνλ ≡∂μFνλ + ∂νFλμ + ∂λFμν = 0
より
rotE + ∂B/∂t = 0 … ファラデーの誘導法則
divB = 0 … (湧出しなし)
マクスウェル方程式 (4回目)
(Maxwell)(Electro magnetics)
■ 電磁場テンソルからマクスウェル方程式を導く(その他)
▼ レビ・チビタ記号(Levi-Civita)
εijk… = { 1 (123…の)偶置換, -1 (123…の)奇置換, 0 その他 }
εijk の場合33 = 27通り
ε123 = ε231 = ε312 = 1
ε132 = ε213 = ε321 = -1
ε111 = ε112 = ε113 = ε121 = ε122 = ε131 = ε133 = 0
ε211 = ε212 = ε221 = ε222 = ε223 = ε232 = ε233 = 0
ε311 = ε313 = ε322 = ε323 = ε331 = ε332 = ε333 = 0
3+3+21 = 27通り
つまり
i,j,kのすべてが異なる数でなければ0
例
A = (A1, A2, A3)
B = (B1, B2, B3)
ε1jk AjBk = ε123 A2B3 + ε132 A3B2
▼ レビ・チビタ記号でrot
εijkAjBk
= (ε1jk AjBk , ε2jk AjBk , ε3jk AjBk)
= (ε123 A2B3+ε132 A3B2, ε231 A3B1+ε213 A1B3, ε312 A1B2+ε321 A2B1)
= (A2B3 - A3B2, A3B1 - A1B3, A1B2 - A2B1)
= A×B
▽ = (∂/∂1, ∂/∂2, ∂/∂3) = ∂/∂i ≡ ∂i
rotA = ▽×A = εijk∂jAk
■ 電磁場テンソルからマクスウェル方程式へ
▼ マクスウェル方程式
rotE + ∂B/∂t = 0 … ファラデーの誘導法則
rotB - ε0μ0∂E/∂t = μ0j … (アンペール・マクスウェルの法則)
divE = ρ/ε0 … (ガウスの法則)
divB = 0 … (湧出しなし)
▼ 電磁場テンソル
c :真空中の光速度(m/s)[c = 1/√(ε0μ0)導出略]
jμ = (j0, j1, j2, j3) = (cρ, j)
∂μ = {(1/c)(∂/∂t), ∇}
∂μ = ημν∂μ = {-(1/c)(∂/∂t), ∇}
Fμν = ∂μAν - ∂νAμ
=
|0 Ex/c Ey/c Ez/c|
|-Ex/c 0 Bz -By |
|-Ey/c -Bz 0 Bx |
|-Ez/c By -Bx 0 |
Fμν =
|0 -Ex/c -Ey/c -Ez/c|
|Ex/c 0 Bz -By |
|Ey/c -Bz 0 Bx |
|Ez/c By -Bx 0 |
F0i = -Fi0 = -F0i = Fi0 = Ei/c
特殊相対論的マクスウェル方程式
∂ν(∂μAν - ∂νAμ) = μ0jμ
または
∂νFμν = μ0jμ
Fμνλ ≡∂μFνλ + ∂νFλμ + ∂λFμν = 0
▼ 電磁場テンソルからマクスウェル方程式2式へ
i = 1
Bi = (1/2)εijkFjk
= (1/2)
(ε123F23 + ε132F32
,ε231F31 + ε213F13
,ε312F12 + ε321F21)
= (1/2)(Bx + Bx, By + By, Bz + Bz)
= (Bx, By, Bz)
Fij = Fij = εijkBk
=
| 0 Bz -By |
| -Bz 0 Bx |
| By -Bx 0 |
μ,ν,λ = {0, 1, 2, 3}
i ,j ,k = {1, 2, 3}
F0i = -Fi0 = -F0i = Fi0 = Ei/c
∂νF0ν =∂jF0j =∂j(Ej/c) = ▽・(E/c) = divE/c = μ0j0 = μ0cρ
divE = μ0c2ρ = ρ/ε0
divE = ρ/ε0 … (ガウスの法則)
rotA = ▽×A = εijk∂jAk
∂0Fi0 = (1/c)(∂/∂t)(-Ei/c) = (1/c2)(∂E/∂t)
∂jFij =∂jεijkBk =εijk∂jBk = rotB
∂νFiν = rotB - (1/c2)(∂E/∂t) = μ0ji = μ0j
rotB - ε0μ0∂E/∂t = μ0j … (アンペール・マクスウェルの法則)
▼ 電磁場テンソルからマクスウェル方程式残り2式へ
Fμνλ ≡∂μFνλ + ∂νFλμ + ∂λFμν = 0
εijkF0jk = 0
εijkFijk = 0
Fjk = -Fkj
F0i = -Fi0
εijkF0jk = εijk(∂0Fjk + ∂jFk0 + ∂kF0j)
= {ε123(∂0F23 + ∂2F30 + ∂3F02)
, ε231(∂0F31 + ∂3F10 + ∂1F03)
, ε312(∂0F12 + ∂1F20 + ∂2F01)}
= (∂0Bx + ∂2Ez/c - ∂3Ey/c
, ∂0By + ∂3Ex/c - ∂1Ez/c
, ∂0Bz + ∂1Ey/c - ∂2Ex/c)
= (1/c)(∂B/∂t) + ∇×E/c = 0
rotE + ∂B/∂t = 0 … ファラデーの誘導法則
εijkFijk = εijk(∂iFjk + ∂jFki + ∂kFij)
= ε123(∂1F23 + ∂2F31 + ∂3F12)
+ ε231(∂2F31 + ∂3F12 + ∂1F23)
+ ε312(∂3F12 + ∂1F23 + ∂2F31)
= 3ε123(∂1F23 + ∂2F31 + ∂3F12)
= 3(∂1Bx + ∂2By + ∂3Bz)
= 3∇・B = 3divB = 0
divB = 0 … (湧出しなし)
■ 結果
▼ 2式
∂νFμν = μ0jμ
より
rotB - ε0μ0∂E/∂t = μ0j … (アンペール・マクスウェルの法則)
divE = ρ/ε0 … (ガウスの法則)
▼ 2式
Fμνλ ≡∂μFνλ + ∂νFλμ + ∂λFμν = 0
より
rotE + ∂B/∂t = 0 … ファラデーの誘導法則
divB = 0 … (湧出しなし)