極座標 (2回目)

2023/6/10(土)
極座標 (2回目)
 
ラプラシアン(Laplacian)Δ = ∇2 = ∇・∇
の導出
 
■ 導出
▼ ラプラシアンΔ = ∇2 = ∇・∇
ナブラ
∇ = (∂/∂x, ∂/∂y, ∂/∂z)
 
ラプラシアン△
2 = ∇・∇ = ∂2/∂x2 + ∂2/∂y2 + ∂2/∂z2 
= (∂/∂x)2 + (∂/∂y)2 + (∂/∂z)2 
 
= {(∂r/∂x)(∂/∂r)+(∂θ/∂x)(∂/∂θ)+(∂φ/∂x)(∂/∂φ)} 2 
+ {(∂r/∂y)(∂/∂r)+(∂θ/∂y)(∂/∂θ)+(∂φ/∂y)(∂/∂φ)} 2 
+ {(∂r/∂z)(∂/∂r)+(∂θ/∂z)(∂/∂θ)+(∂φ/∂z)(∂/∂φ)} 2 
 
 
= {(∂r/∂x)(∂/∂r)+(∂θ/∂x)(∂/∂θ)+(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
{(∂r /∂x)(∂/∂r )}
+ {(∂r/∂y)(∂/∂r)+(∂θ/∂y)(∂/∂θ)+(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
{(∂r /∂y)(∂/∂r )}
+ {(∂r/∂z)(∂/∂r)+(∂θ/∂z)(∂/∂θ)+(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
{(∂r /∂z)(∂/∂r )}
 
+ {(∂r/∂x)(∂/∂r)+(∂θ/∂x)(∂/∂θ)+(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
{(∂θ/∂x)(∂/∂θ)}
+ {(∂r/∂y)(∂/∂r)+(∂θ/∂y)(∂/∂θ)+(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
{(∂θ/∂y)(∂/∂θ)}
+ {(∂r/∂z)(∂/∂r)+(∂θ/∂z)(∂/∂θ)+(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
{(∂θ/∂z)(∂/∂θ)}
 
+ {(∂r/∂x)(∂/∂r)+(∂θ/∂x)(∂/∂θ)+(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
{(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
+ {(∂r/∂y)(∂/∂r)+(∂θ/∂y)(∂/∂θ)+(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
{(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
+ {(∂r/∂z)(∂/∂r)+(∂θ/∂z)(∂/∂θ)+(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
{(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
 
= {第1項} + {第2項} + {第3項}
 
 
▼ 第1項の1項
{(∂r/∂x)(∂/∂r)+(∂θ/∂x)(∂/∂θ)+(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
{(∂r/∂x)(∂/∂r)}
 
= (∂r /∂x)(∂/∂r ){(∂r/∂x)(∂/∂r)}
+ (∂θ/∂x)(∂/∂θ){(∂r/∂x)(∂/∂r)}
+ (∂φ/∂x)(∂/∂φ){(∂r/∂x)(∂/∂r)}
 
= (∂r /∂x)
[(∂r/∂x)(∂2/∂r2)+{(∂/∂r )(∂r/∂x)}(∂/∂r)]
+ (∂θ/∂x)
[(∂r/∂x)(∂2/∂θ∂r)+{(∂/∂θ)(∂r/∂x)}(∂/∂r)]
+ (∂φ/∂x)
{(∂r/∂x)(∂2/∂φ∂r)+{(∂/∂φ)(∂r/∂x)}(∂/∂r)]
 
= sinθcosφ
[sinθcosφ(∂2/∂r2)+{(∂/∂r )sinθcosφ}(∂/∂r)]
+ cosθcosφ/r
[sinθcosφ(∂2/∂θ∂r)+{(∂/∂θ)sinθcosφ}(∂/∂r)]
- sinφ/(rsinθ)
[sinθcosφ(∂2/∂φ∂r)+{(∂/∂φ)sinθcosφ}(∂/∂r)]
 
= sinθcosφ{sinθcosφ(∂2/∂r2)}
+ cosθcosφ/r
{sinθcosφ(∂2/∂θ∂r) + cosθcosφ(∂/∂r)}
- sinφ/(rsinθ)
{sinθcosφ(∂2/∂φ∂r) - sinθsinφ(∂/∂r)}
 
= sin2θcos2φ(∂2/∂r2) + sinθcosθcos2φ/r(∂2/∂θ∂r)
+ cos2θcos2φ/r(∂/∂r) - sinφcosφ/r(∂/∂φ∂r)
+ sin2φ/r(∂/∂r)
 
= sin2θcos2φ(∂2/∂r2) + sinθcosθcos2φ/r(∂2/∂θ∂r)
- sinφcosφ/r(∂2/∂φ∂r)
+ (cos2θcos2φ+sin2φ)/r(∂/∂r)
 
 
▼ 第1項の2項
(∂r/∂y)(∂/∂r)+(∂θ/∂y)(∂/∂θ)+(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
{(∂r/∂y)(∂/∂r)}
 
= (∂r /∂y)(∂/∂r ){(∂r/∂y)(∂/∂r)}
+ (∂θ/∂y)(∂/∂θ){(∂r/∂y)(∂/∂r)}
+ (∂φ/∂y)(∂/∂φ){(∂r/∂y)(∂/∂r)}
 
= (∂r /∂y)
[(∂r/∂y)(∂2/∂r2)+{(∂/∂r )(∂r/∂y)}(∂/∂r)]
+ (∂θ/∂y)
[(∂r/∂y)(∂/∂θ∂r)+{(∂/∂θ)(∂r/∂y)}(∂/∂r)]
+ (∂φ/∂y)
{(∂r/∂y)(∂/∂φ∂r)+{(∂/∂φ)(∂r/∂y)}(∂/∂r)]
 
= sinθsinφ
[sinθsinφ(∂2/∂r2)+{(∂/∂r )sinθsinφ}(∂/∂r)]
+ cosθsinφ/r
[sinθsinφ(∂2/∂θ∂r)+{(∂/∂θ)sinθsinφ}(∂/∂r)]
+ cosφ/(rsinθ)
{sinθsinφ(∂2/∂φ∂r)+{(∂/∂φ)sinθsinφ}(∂/∂r)]
 
= sinθsinφ{sinθsinφ(∂2/∂r2)}
+ cosθsinφ/r
{sinθsinφ(∂2/∂θ∂r) + cosθsinφ(∂/∂r)}
+ cosφ/(rsinθ)
{sinθsinφ(∂2/∂φ∂r) + sinθcosφ(∂/∂r)}
 
= sin2θsin2φ(∂2/∂r2) + sinθcosθsin2φ/r(∂2/∂θ∂r)
+ cos2θsin2φ/r(∂/∂r) + sinφcosφ/r(∂2/∂φ∂r)
+ cos2φ/r(∂/∂r)
 
= sin2θsin2φ(∂2/∂r2) + sinθcosθsin2φ/r(∂2/∂θ∂r)
+ sinφcosφ/r(∂2/∂φ∂r)
+ (cos2θsin2φ+cos2φ)/r(∂/∂r)
 
 
▼ 第1項の3項
(∂r/∂z)(∂/∂r)+(∂θ/∂z)(∂/∂θ)+(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
{(∂r/∂z)(∂/∂r)}
 
= (∂r /∂z)(∂/∂r ){(∂r/∂z)(∂/∂r)}
+ (∂θ/∂z)(∂/∂θ){(∂r/∂z)(∂/∂r)}
+ (∂φ/∂z)(∂/∂φ){(∂r/∂z)(∂/∂r)}
 
= (∂r /∂z)
[(∂r/∂z)(∂2/∂r2)+{(∂/∂r )(∂r/∂z)}(∂/∂r)]
+ (∂θ/∂z)
[(∂r/∂z)(∂2/∂θ∂r)+{(∂/∂θ)(∂r/∂z)}(∂/∂r)]
+ (∂φ/∂z)
{(∂r/∂z)(∂2/∂φ∂r)+{(∂/∂φ)(∂r/∂z)}(∂/∂r)]
 
= cosθ
[cosθ(∂2/∂r2) + {(∂/∂r )cosθ}(∂/∂r)]
- sinθ/r
[cosθ(∂2/∂θ∂r) + {(∂/∂θ)cosθ}(∂/∂r)]
+ 0
{cosθ(∂2/∂φ∂r) + {(∂/∂φ)cosθ}(∂/∂r)]
 
= cosθ{cosθ(∂2/∂r2)}
- sinθ/r{cosθ(∂2/∂θ∂r) - sinθ(∂/∂r)}
 
= cos2θ(∂2/∂r2) - sinθcosθ/r(∂2/∂θ∂r)
+ sin2θ/r(∂/∂r)
 
 
▼ 第1項
 sin2θcos2φ(∂2/∂r2) + sinθcosθcos2φ/r(∂2/∂θ∂r)
- sinφcosφ/r(∂2/∂φ∂r)
+ (cos2θcos2φ+sin2φ)/r(∂/∂r)
+ sin2θsin2φ(∂2/∂r2) + sinθcosθsin2φ/r(∂2/∂θ∂r)
+ sinφcosφ/r(∂2/∂φ∂r)
+ (cos2θsin2φ+cos2φ)/r(∂/∂r)
+ cos2θ(∂2/∂r2) - sinθcosθ/r(∂2/∂θ∂r)
+ sin2θ/r(∂/∂r)
 
= (sin2θcos2φ+sin2θsin2φ+cos2θ)(∂2/∂r2)
+ (sinθcosθcos2φ+sinθcosθsin2φ-sinθcosθ)/r
(∂2/∂θ∂r)
+ (-sinφcosφ+sinφcosφ)/r(∂2/∂φ∂r)
+ (cos2θcos2φ+sin2φ+cos2θsin2φ+cos2φ+sin2θ)/r
(∂/∂r)
 
= (∂2/∂r2)+2/r(∂/∂r)
 
 
▼ 第2項の1項
{(∂r/∂x)(∂/∂r)+(∂θ/∂x)(∂/∂θ)+(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
{(∂θ/∂x)(∂/∂θ)}
 
= (∂r /∂x)(∂/∂r ){(∂θ/∂x)(∂/∂θ)}
+ (∂θ/∂x)(∂/∂θ){(∂θ/∂x)(∂/∂θ)}
+ (∂φ/∂x)(∂/∂φ){(∂θ/∂x)(∂/∂θ)}
 
= (∂r /∂x)
[(∂θ/∂x)(∂2/∂r∂θ)+{(∂/∂r )(∂θ/∂x)}(∂/∂θ)]
+ (∂θ/∂x)
[(∂θ/∂x)(∂2/∂θ2)+{(∂/∂θ)(∂θ/∂x)}(∂/∂θ)]
+ (∂φ/∂x)
[(∂θ/∂x)(∂2/∂φ∂θ)+{(∂/∂φ)(∂θ/∂x)}(∂/∂θ)]
 
= sinθcosφ
[cosθcosφ/r(∂2/∂r∂θ)+{(∂/∂r )cosθcosφ/r}(∂/∂θ)]
+ cosθcosφ/r
[cosθcosφ/r(∂2/∂θ2)+{(∂/∂θ)cosθcosφ/r}(∂/∂θ)]
- sinφ/(rsinθ)
[cosθcosφ/r(∂2/∂φ∂θ)+{(∂/∂φ)cosθcosφ/r}(∂/∂θ)]
 
= sinθcosφ
{cosθcosφ/r(∂2/∂r∂θ)-cosθcosφ/r2(∂/∂θ)}
+ cosθcosφ/r
{cosθcosφ/r(∂2/∂θ2)-sinθcosφ/r(∂/∂θ)}
- sinφ/(rsinθ)
{cosθcosφ/r(∂2/∂φ∂θ)-cosθsinφ/r(∂/∂θ)}
 
= sinθcosθcos2φ/r(∂2/∂r∂θ)
- sinθcosθcos2φ/r2(∂/∂θ)
+ cos2θcos2φ/r2(∂2/∂θ2)
- sinθcosθcos2φ/r2(∂/∂θ)
- cosθsinφcosφ/(r2sinθ)(∂2/∂φ∂θ)
+ cosθsin2φ/(r2sinθ)(∂/∂θ)
 
= cos2θcos2φ/r2(∂2/∂θ2)
+ sinθcosθcos2φ/r(∂2/∂r∂θ)
- cosθsinφcosφ/(r2sinθ)(∂2/∂φ∂θ)
+ (sin2φ-2sin2θcos2φ)cosθ/(r2sinθ)(∂/∂θ)
 
 
▼ 第2項の2項
{(∂r/∂y)(∂/∂r)+(∂θ/∂y)(∂/∂θ)+(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
{(∂θ/∂y)(∂/∂θ)}
 
= (∂r /∂y)(∂/∂r ){(∂θ/∂y)(∂/∂θ)}
+ (∂θ/∂y)(∂/∂θ){(∂θ/∂y)(∂/∂θ)}
+ (∂φ/∂y)(∂/∂φ){(∂θ/∂y)(∂/∂θ)}
 
= (∂r /∂y)
[(∂θ/∂y)(∂2/∂r∂θ)+{(∂/∂r )(∂θ/∂y)}(∂/∂θ)]
+ (∂θ/∂y)
[(∂θ/∂y)(∂2/∂θ2)+{(∂/∂θ)(∂θ/∂y)}(∂/∂θ)]
+ (∂φ/∂y)
[(∂θ/∂y)(∂2/∂φ∂θ)+{(∂/∂φ)(∂θ/∂y)}(∂/∂θ)]
 
= sinθsinφ
[cosθsinφ/r(∂2/∂r∂θ)+{(∂/∂r )cosθsinφ/r}(∂/∂θ)]
+ cosθsinφ/r
[cosθsinφ/r(∂2/∂θ2)+{(∂/∂θ)cosθsinφ/r}(∂/∂θ)]
+ cosφ/(rsinθ)
[cosθsinφ/r(∂/2∂φ∂θ)+{(∂/∂φ)cosθsinφ/r}(∂/∂θ)]
 
= sinθsinφ
{cosθsinφ/r(∂2/∂r∂θ)-cosθsinφ/r2(∂/∂θ)}
+ cosθsinφ/r
{cosθsinφ/r(∂2/∂θ2)-sinθsinφ/r(∂/∂θ)}
+ cosφ/(rsinθ)
{cosθsinφ/r(∂2/∂φ∂θ)+cosθcosφ/r(∂/∂θ)}
 
= sinθcosθsin2φ/r(∂2/∂r∂θ)
- sinθcosθsin2φ/r2(∂/∂θ)}
+ cos2θsin2φ/r2(∂2/∂θ2)
- sinθcosθsin2φ/r2(∂/∂θ)
+ cosθsinφcosφ/(r2sinθ)(∂2/∂φ∂θ)
+ cosθcos2φ/(r2sinθ)(∂/∂θ)
 
= cos2θsin2φ/r2(∂2/∂θ2)
+ sinθcosθsin2φ/r(∂2/∂r∂θ)
+ cosθsinφcosφ/(r2sinθ)(∂2/∂φ∂θ)
+ (cos2φ-2sin2θsin2φ)cosθ/(r2sinθ)(∂/∂θ)
 
 
▼ 第2項の3項
{(∂r/∂z)(∂/∂r)+(∂θ/∂z)(∂/∂θ)+(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
{(∂θ/∂z)(∂/∂θ)}
 
= (∂r /∂z)(∂/∂r ){(∂θ/∂z)(∂/∂θ)}
+ (∂θ/∂z)(∂/∂θ){(∂θ/∂z)(∂/∂θ)}
+ (∂φ/∂z)(∂/∂φ){(∂θ/∂z)(∂/∂θ)}
 
= (∂r /∂z)
[(∂θ/∂z)(∂2/∂r∂θ)+{(∂/∂r )(∂θ/∂z)}(∂/∂θ)]
+ (∂θ/∂z)
[(∂θ/∂z)(∂2/∂θ2)+{(∂/∂θ)(∂θ/∂z)}(∂/∂θ)]
+ (∂φ/∂z)
[(∂θ/∂z)(∂2/∂φ∂θ)+{(∂/∂φ)(∂θ/∂z)}(∂/∂θ)]
 
= cosθ
[-sinθ/r(∂2/∂r∂θ)+{(∂/∂r )-sinθ/r}(∂/∂θ)]
- sinθ/r
[-sinθ/r(∂2/∂θ2)+{(∂/∂θ)-sinθ/r}(∂/∂θ)]
+ 0
[-sinθ/r(∂2/∂φ∂θ)+{(∂/∂φ)-sinθ/r}(∂/∂θ)]
 
= cosθ{-sinθ/r(∂2/∂r∂θ)+sinθ/r2(∂/∂θ)}
- sinθ/r{-sinθ/r(∂2/∂θ2)-cosθ/r(∂/∂θ)}
 
= -sinθcosθ/r(∂2/∂r∂θ) + sinθcosθ/r2(∂/∂θ)
+ sin2θ/r2(∂2/∂θ2) + sinθcosθ/r2(∂/∂θ)
 
= sin2θ/r2(∂2/∂θ2) - sinθcosθ/r(∂2/∂r∂θ)
+ 2sinθcosθ/r2(∂/∂θ)
 
 
▼ 第2項
 cos2θcos2φ/r2(∂2/∂θ2)
+ sinθcosθcos2φ/r(∂2/∂r∂θ)
- cosθsinφcosφ/(r2sinθ)(∂2/∂φ∂θ)
+ (sin2φ-2sin2θcos2φ)cosθ/(r2sinθ)(∂/∂θ)
+ cos2θsin2φ/r2(∂2/∂θ2)
+ sinθcosθsin2φ/r(∂2/∂r∂θ)
+ cosθsinφcosφ/(r2sinθ)(∂2/∂φ∂θ)
+ (cos2φ-2sin2θsin2φ)cosθ/(r2sinθ)(∂/∂θ)
+ sin2θ/r2(∂2/∂θ2) - sinθcosθ/r(∂2/∂r∂θ)
+ 2sinθcosθ/r2(∂/∂θ)
 
= (cos2θcos2φ+cos2θsin2φ+sin2θ)/r2(∂2/∂θ2)
+ (sinθcosθcos2φ+sinθcosθsin2φ-sinθcosθ)/r
(∂2/∂r∂θ)
+ (sin2φ-2sin2θcos2φ+cos2φ-2sin2θsin2φ+2sin2θ)
cosθ/(r2sinθ)(∂/∂θ)
 
= 1/r2(∂2/∂θ2) + cosθ/(r2sinθ)(∂/∂θ)
 
 
▼ 第3項の1項
{(∂r/∂x)(∂/∂r)+(∂θ/∂x)(∂/∂θ)+(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
{(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
 
= (∂r /∂x)(∂/∂r ){(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
 
+ (∂θ/∂x)(∂/∂θ){(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
+ (∂φ/∂x)(∂/∂φ){(∂φ/∂x)(∂/∂φ)}
 
= (∂r /∂x)
[(∂φ/∂x)(∂2/∂r∂φ)+{(∂/∂r)(∂φ/∂x)}(∂/∂φ)]
+ (∂θ/∂x)
[(∂φ/∂x)(∂2/∂θ∂φ)+{(∂/∂θ)(∂φ/∂x)}(∂/∂φ)]
+ (∂φ/∂x)
[(∂φ/∂x)(∂2/∂φ2)+{(∂/∂φ)(∂φ/∂x)}(∂/∂φ)]
 
= sinθcosφ
[-sinφ/(rsinθ)(∂2/∂r∂φ)-{(∂/∂r)sinφ/(rsinθ)}(∂/∂φ)]
+ cosθcosφ/r
[-sinφ/(rsinθ)(∂2/∂θ∂φ)-{(∂/∂θ)sinφ/(rsinθ)}(∂/∂φ)]
- sinφ/(rsinθ)
[-sinφ/(rsinθ)(∂2/∂φ2)-{(∂/∂φ)sinφ/(rsinθ)}(∂/∂φ)]
 
= sinθcosφ
{-sinφ/(rsinθ)(∂2/∂r∂φ)+sinφ/(r2sinθ)(∂/∂φ)}
+ cosθcosφ/r
{-sinφ/(rsinθ)(∂2/∂θ∂φ)+cosθsinφ/(rsin2θ)(∂/∂φ)}
- sinφ/(rsinθ)
{-sinφ/(rsinθ)(∂2/∂φ2)-cosφ/(rsinθ)(∂/∂φ)}
 
= -cosφsinφ/r(∂2/∂r∂φ)
+ sinφcosφ/r2(∂/∂φ)
- cosθcosφsinφ/(r2sinθ)(∂2/∂θ∂φ)
+ cos2θsinφcosφ/(r2sin2θ)(∂/∂φ)
+ sin2φ/(r2sin2θ)(∂2/∂φ2)
+ sinφcosφ/(r2sin2θ)(∂/∂φ)
 
= sin2φ/(r2sin2θ)(∂2/∂φ2)
- cosφsinφ/r(∂2/∂r∂φ)
- cosθcosφsinφ/(r2sinθ)(∂2/∂θ∂φ)
+ (sin2θsinφcosφ+cos2θsinφcosφ+sinφcosφ)
/(r2sin2θ)(∂/∂φ)
 
= sin2φ/(r2sin2θ)(∂2/∂φ2)
- cosφsinφ/r(∂2/∂r∂φ)
- cosθcosφsinφ/(r2sinθ)(∂2/∂θ∂φ)
+ 2sinφcosφ/(r2sin2θ)(∂/∂φ)
 
 
▼ 第3項の2項
{(∂r/∂y)(∂/∂r)+(∂θ/∂y)(∂/∂θ)+(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
{(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
 
= (∂r /∂y)(∂/∂r ){(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
 
+ (∂θ/∂y)(∂/∂θ){(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
+ (∂φ/∂y)(∂/∂φ){(∂φ/∂y)(∂/∂φ)}
 
= (∂r /∂y)
[(∂φ/∂y)(∂2/∂r∂φ)+{(∂/∂r)(∂φ/∂y)}(∂/∂φ)]
+ (∂θ/∂y)
[(∂φ/∂y)(∂2/∂θ∂φ)+{(∂/∂θ)(∂φ/∂y)}(∂/∂φ)]
+ (∂φ/∂y)
[(∂φ/∂y)(∂2/∂φ2)+{(∂/∂φ)(∂φ/∂y)}(∂/∂φ)]
 
= sinθsinφ
[cosφ/(rsinθ)(∂2/∂r∂φ)+{(∂/∂r)cosφ/(rsinθ)}(∂/∂φ)]
+ cosθsinφ/r
[cosφ/(rsinθ)(∂2/∂θ∂φ)+{(∂/∂θ)cosφ/(rsinθ)}(∂/∂φ)]
+ cosφ/(rsinθ)
[cosφ/(rsinθ)(∂2/∂φ2)+{(∂/∂φ)cosφ/(rsinθ)}(∂/∂φ)]
 
= sinθsinφ
{cosφ/(rsinθ)(∂2/∂r∂φ)-cosφ/(r2sinθ)(∂/∂φ)}
+ cosθsinφ/r
{cosφ/(rsinθ)(∂2/∂θ∂φ)-cosθcosφ/(rsin2θ)(∂/∂φ)}
+ cosφ/(rsinθ)
{cosφ/(rsinθ)(∂2/∂φ2)-sinφ/(rsinθ)(∂/∂φ)}
 
= sinφcosφ/r(∂2/∂r∂φ)
- sinφcosφ/r2(∂/∂φ)
+ cosθsinφcosφ/(r2sinθ)(∂2/∂θ∂φ)
- cos2θsinφcosφ/(r2sin2θ)(∂/∂φ)
+ cos2φ/(r2sin2θ)(∂2/∂φ2)
- sinφcosφ/(r2sin2θ)(∂/∂φ)
 
= cos2φ/(r2sin2θ)(∂2/∂φ2)
+ sinφcosφ/r(∂2/∂r∂φ)
+ cosθsinφcosφ/(r2sinθ)(∂2/∂θ∂φ)
- (sin2θ+cos2θ+1)sinφcosφ/(r2sin2θ)(∂/∂φ)
 
 
▼ 第3項の3項
{(∂r/∂z)(∂/∂r)+(∂θ/∂z)(∂/∂θ)+(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
{(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
 
= (∂r /∂z)(∂/∂r ){(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
 
+ (∂θ/∂z)(∂/∂θ){(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
+ (∂φ/∂z)(∂/∂φ){(∂φ/∂z)(∂/∂φ)}
 
= (∂r /∂z)
[(∂φ/∂z)(∂2/∂r∂φ)+{(∂/∂r)(∂φ/∂z)}(∂/∂φ)]
+ (∂θ/∂z)
[(∂φ/∂z)(∂2/∂θ∂φ)+{(∂/∂θ)(∂φ/∂z)}(∂/∂φ)]
+ (∂φ/∂z)
[(∂φ/∂z)(∂2/∂φ2)+{(∂/∂φ)(∂φ/∂z)}(∂/∂φ)]
 
= cosθ[0(∂2/∂r∂φ)+{(∂/∂r)0}(∂/∂φ)]
- sinθ/r[0(∂2/∂θ∂φ)+{(∂/∂θ)0}(∂/∂φ)]
+ 0[0(∂2/∂φ2)+{(∂/∂φ)0}(∂/∂φ)]
 
= 0
 
 
▼ 第3項
 sin2φ/(r2sin2θ)(∂2/∂φ2)
- cosφsinφ/r(∂2/∂r∂φ)
- cosθcosφsinφ/(r2sinθ)(∂2/∂θ∂φ)
+ 2sinφcosφ/(r2sin2θ)(∂/∂φ)
+ cos2φ/(r2sin2θ)(∂2/∂φ2)
+ sinφcosφ/r(∂2/∂r∂φ)
+ cosθsinφcosφ/(r2sinθ)(∂2/∂θ∂φ)
- 2sinφcosφ/(r2sin2θ)(∂/∂φ)
 
= (sin2φ+cos2φ)/(r2sin2θ)(∂2/∂φ2)
+ (sinφcosφ-cosφsinφ)/r(∂2/∂r∂φ)
+ (cosθsinφcosφ-cosθcosφsinφ)/(r2sinθ)(∂2/∂θ∂φ)
+ 2(sinφcosφ-sinφcosφ)/(r2sin2θ)(∂/∂φ)
 
= 1/(r2sin2θ)(∂2/∂φ2)
 
 
▼ ∇2 = 第1項 + 第2項 + 第3項
2 = ∂2/∂x2 + ∂2/∂y2 + ∂2/∂z2 
= (∂2/∂r2)+2/r(∂/∂r)
+ 1/r2(∂2/∂θ2) + cosθ/(r2sinθ)(∂/∂θ)
+ 1/(r2sin2θ)(∂2/∂φ2)
を変形する
 
2/r(∂/∂r) + (∂2/∂r2)
= (1/r2){(2r)(∂/∂r) + r2(∂2/∂r2)}
= (1/r2){(∂/∂r)r2(∂/∂r) + r2(∂2/∂r2)}
= (1/r2){(∂/∂r)r2(∂/∂r) + r2(∂2/∂r2)}
= (1/r2)(∂/∂r){r2(∂/∂r)}
 
cosθ/(r2sinθ)(∂/∂θ) + 1/r2(∂2/∂θ2)
= {1/(r2sinθ)}{cosθ(∂/∂θ) + sinθ(∂2/∂θ2)}
= {1/(r2sinθ)}
 
{(∂/∂θ)sinθ(∂/∂θ) + sinθ(∂2/∂θ2)}
= {1/(r2sinθ)}(∂/∂θ){sinθ(∂/∂θ)}
 
を使って
 
2 = ∂2/∂x2 + ∂2/∂y2 + ∂2/∂z2 
= (1/r2)(∂/∂r){r2(∂/∂r)}
+ {1/(r2sinθ)}(∂/∂θ){sinθ(∂/∂θ)}
+ {1/(r2sin2θ)}(∂2/∂φ2)
 
 
■ 結果
▼ ラプラシアン∇2 = △
ナブラ
∇ = (∂/∂x, ∂/∂y, ∂/∂z)
 
ラプラシアン
2 = ∇・∇ = ∂2/∂x2 + ∂2/∂y2 + ∂2/∂z2 
= (1/r2)(∂/∂r){r2(∂/∂r)}
+ {1/(r2sinθ)}(∂/∂θ){sinθ(∂/∂θ)}
+ {1/(r2sin2θ)}(∂2/∂φ2)
 

このブログの人気の投稿

NEWS

N88-BASICでゲーム (1回目)